Kalwaria Pacławska – duchowe serce Karpat. Dziedzictwo, które przemawia przez wieki
W sobotę, 18 października 2025 roku, w Sanktuarium Kalwarii Pacławskiej odbyło się wyjątkowe wydarzenie pod hasłem: „Kalwaria Pacławska – duchowe serce Karpat. Dziedzictwo, które przemawia przez wieki”. Spotkanie zorganizowane zostało przez Uniwersytet Ludowy Europy Karpat przy Przemyskim Towarzystwie Kulturalnym, we współpracy z Klasztorem Franciszkanów w Kalwarii Pacławskiej oraz Stowarzyszeniem Kluby Europy Karpat.
Wydarzenie przyciągnęło liczne grono uczestników oraz słuchaczy zainteresowanych duchowym, historycznym, architektonicznym i przyrodniczym wymiarem Kalwarii Pacławskiej – miejsca o wyjątkowym znaczeniu dla kulturowego i religijnego dziedzictwa Karpat.
Duża grupa słuchaczy Uniwersytetu Ludowego Europy Karpat z Przemyśla, okolic oraz Fredropola dotarła na spotkanie specjalnie zorganizowanym autobusem.
Powitania uczestników dokonała Barbara Kiełt, reprezentująca Uniwersytet Ludowy Europy Karpat, przedstawiając ideę i partnerów wydarzenia.
Następnie słowa wstępne wygłosili Marek Kuchciński, prezes Przemyskiego Towarzystwa Kulturalnego, oraz o. dr Marian Gołąb OFMConv, gwardian i kustosz Sanktuarium. Obaj podkreślili rolę Kalwarii jako miejsca duchowego dziedzictwa o głębokim znaczeniu dla historii i tożsamości regionu.
W dalszej części spotkania zaprezentowano film „Kalwaria Pacławska – Jerozolima Wschodu”, który ukazał historię i duchową głębię tego wyjątkowego miejsca pielgrzymkowego.
Po projekcji rozpoczęła się część merytoryczna, zatytułowana „Kalwaria jako fenomen kulturowy i architektoniczny”.
Beata Kot, była Podkarpacki Wojewódzki Konserwator Zabytków, w referacie „Ochrona dziedzictwa – konserwacja i wyzwania współczesności” zwróciła uwagę na potrzebę zachowania autentyczności historycznej zabudowy towarzyszącej Kalwarii oraz na rolę współpracy różnych instytucji w ochronie dziedzictwa.
Dariusz Kozik, dyrektor Zespołu Parków Krajobrazowych w Przemyślu, w wystąpieniu „Kalwaria Pacławska – dialog sacrum i natury” mówił o harmonii między krajobrazem a przestrzenią sakralną oraz przedstawił koncepcję ścieżki historyczno-przyrodniczej, która ma służyć edukacji i popularyzacji wartości przyrodniczych i duchowych regionu.
O. dr Marian Gołąb OFMConv zaprezentował zmieniającą się rolę Kalwarii, która – choć wciąż pozostaje miejscem intensywnego życia religijnego – coraz częściej staje się przestrzenią spotkań o charakterze intelektualnym, artystycznym i edukacyjnym, goszcząc konferencje, warsztaty i wydarzenia o zasięgu krajowym i międzynarodowym.
Mariusz Śnieżek, wójt Gminy Fredropol, podkreślił znaczenie Kalwarii dla lokalnej tożsamości oraz jej wpływ na rozwój turystyki, edukacji i kultury w regionie.
Po wystąpieniach odbył się panel dyskusyjny, moderowany przez Marka Kuchcińskiego, w którym udział wzięli wszyscy prelegenci oraz o. Rafał Antoszczuk, gwardian Klasztoru Franciszkanów w Przemyślu. Dyskusja koncentrowała się na przyszłości Kalwarii – zarówno w kontekście konserwatorskiej ochrony dziedzictwa, jak i jej dynamicznej roli w życiu społecznym i duchowym współczesnych wspólnot, a także w odniesieniu do zachowania i ochrony krajobrazu przyrodniczego, który stanowi integralną część tożsamości tego miejsca.
Duchowym punktem kulminacyjnym dnia była Msza Święta odprawiona przed Cudownym Obrazem Matki Bożej Kalwaryjskiej – sercem Sanktuarium i miejscem szczególnego kultu, który od wieków przyciąga pielgrzymów
Następnie uczestnicy zwiedzili Sanktuarium w towarzystwie o. Rafała Antoszczuka, który w barwny i przystępny sposób przybliżył historię Bazyliki Męki Pańskiej i Matki Bożej Kalwaryjskiej, opowiedział o najcenniejszych zbiorach Muzeum Kalwaryjskiego, a także wskazał kontur dawnego, drewnianego kościoła – pamiątkę po najstarszych dziejach miejsca. W jego opowieści nie zabrakło humoru, ciekawostek i głębokich odniesień do symboliki chrześcijańskiej.
Wydarzenie zakończyło się wspólnym posiłkiem w Domu Pielgrzyma, który był okazją do dalszej wymiany refleksji i rozmów w gronie uczestników, prelegentów i gospodarzy.
Wizyta w Kalwarii Pacławskiej po raz kolejny potwierdziła, że to miejsce – głęboko wpisane w duchową i kulturową mapę Polski – nieustannie się rozwija. Pozostając wierne swojej tradycji, otwiera się na nowe formy dialogu, edukacji i obecności we współczesnym świecie. Kalwaria przemawia nie tylko przez swoją historię i architekturę, ale również przez ludzi, którzy ją tworzą – dziś i jutro.
Dziękujemy wszystkim uczestnikom za obecność podczas wydarzenia i miłą atmosferę.
Szczególne podziękowania kierujemy do prelegentów – za rzeczowe i interesujące wystąpienia, do moderatora panelu – za profesjonalne prowadzenie dyskusji, do przewodnika – za kompetentne oprowadzenie po Sanktuarium, a także do organizatorów i partnerów – za współpracę i wsparcie.
Do zobaczenia na kolejnych spotkaniach Uniwersytetu Ludowego Europy Karpat!
Wydarzenie realizowane w ramach zadania publicznego pt. „Uniwersytet Ludowy Europy Karpat” w ramach Rządowego Programu Wspierania Rozwoju Uniwersytetów Ludowych na lata 2020-2030 dofinansowanych ze środków Narodowy Instytut Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego #PWRUL
Foto. Damian Pękalski i Tomasz Łacina
